Του Μάνου Ηλιάδη
Η απόφαση της Τουρκίας τον περασμένο Ιανουάριο να προμηθευθεί τα δύο πρώτα αεροσκάφη F-35 JSF μέχρι το 2015, έναντι της δεδηλωμένης προθέσεώς της να αγοράσει εκατό συνολικά αεροσκάφη του ίδιου τύπου, αξίας 16 δις δολαρίων,
θεωρήθηκε ως ένα πρώτο και επιφυλακτικό βήμα της γείτονος προς την κατεύθυνση αυτή, βασισμένο στα γνωστά προβλήματα που αντιμετωπίζει το μεγάλο αυτό αμερικανικό πρόγραμμα.
Τα προβλήματα αυτά ανάγκασαν την Αγγλία τον περασμένο Φεβρουάριο να αναβάλει την απόφαση για τελική δέσμευση στο πρόγραμμα μέχρι το 2015, με την Αυστραλία να ακολουθεί παρόμοια τακτική, μετά την εμφάνιση δομικών προβλημάτων στο αεροσκάφος σε πρόσφατες δοκιμές.
Η απόφαση της Τουρκίας να παραγγείλει μόνο τα πρώτα της δύο αεροσκάφη για παράδοση το 2015 δεν σχετιζόταν με την επί λυση των προβλημάτων αυτών, τα οποία, όπως κι άλλα πριν από αυτά, τελικώς θα επιλυθούν, παρά το γεγονός ότι ο Τούρκος υπουργός Άμυνας απέφυγε στις 23 Φεβρουα ρίου να επιβεβαιώσει τη δέσμευση της χώρας του στο πρόγραμμα της αγοράς εκατό αεροσκαφών. Σχετίζεται κυρίως με την έντονη απροθυμία των ΗΠΑ να μοιρασθούν με την Τουρκία την πανάκριβη και απόρρητη αυτή τεχνολογία, την οποία, κατά την πάγια τακτική της, η τελευταία επιδιώκει να αποκτήσει, ζητώντας να της δοθούν οι πηγαίοι κώδικες λογισμικού των συστημάτων του αεροσκάφους. Ιδιαίτερα, η Τουρκία επιθυμεί να αποκτήσει πρόσβαση στο λογισμικό του συστήματος εξακριβώσεως της ταυτότητας ξένων αεροσκαφών σε εχθρικά ή φίλια (Identification Friend or Foe – IFF), μια τακτική που επεδίωξε και τελικώς επέτυχε να εφαρμόσει στην περίπτωση των F-16. Στην τελευταία αυτή περίπτωση το πρόβλημα επελύθη με την ανάπτυξη από την τουρκική βιομηχανία ASELSAN ενός νέου συστήματος IFF, το οποίο ολοκληρώθηκε το Σεπτέμβριο του 2011 και τώρα είναι σε επιχειρησιακή χρήση από τα τουρκικά F-16. Ποιος ήταν ο σκοπός πίσω απ’ όλη αυτή την ιστορία; Τα τουρκικά αεροσκάφη να μπορούν να ξεχωρίζουν πλέον ως εχθρικά τα αεροσκάφη της Αεροπορίας του Ισραήλ.
Η «απόρρητη» τεχνολογία
Με άλλα λόγια, το πρόβλημα δεν άπτεται μόνο της μόνιμης αρνήσεως της κυβερνήσεως των ΗΠΑ να μεταβιβάσει αμερικανική τεχνολογία, κάτι για το οποίο η αμερικανική κυβέρνηση είναι ιδιαίτερα αρνητική μετά την αποκαλυφθείσα το 2009 επιτυχή προσπάθεια των Τούρκων να αντιγράψουν την τεχνολογία της Boeing για τις κατευθυνόμενες βόμβες JDAM (Joint Direct Attack Munition). To αποτέλεσμα ήταν η αμερικανική αυτή εταιρεία, μετά την πώληση τριακοσίων ενενήντα οχτώ συλλογών μετατροπής (kits) στην Τουρκία, όχι μόνο να χάσει μια παραγγελία πέντε χιλιάδων τέτοιων συστημάτων από την τουρκική αεροπορία, αλλά να αντιμετωπίζει και τον ανταγωνισμό των Τούρκων σε άλλες χώρες-δυνητικούς πελάτες της Boeing. Να σημειωθεί ότι οι Τούρκοι έχουν βάλει στο μάτι τους πηγαίους κώδικες του λογισμικού και άλλων αμερικανικών συστημάτων, όπως, για παράδειγμα, των αεροσκαφών F-16, για το οποίο υπάρχουν πληροφορίες ότι ανέπτυξαν δικό τους υπολογιστή αποστολής, με σκοπό τον εκσυγχρονισμό όχι μόνο των δικών τους αεροσκαφών αυτού του τύπου, αλλά και πα λαιότερων εκδόσεών του άλλων Αεροπο- ριών. Επισημαίνεται ακόμη ότι οι Τούρκοι, εκτός από τους πηγαίους κώδικες των συστημάτων αυτών, έχουν ήδη ζητήσει από τους Αμερικανούς τους κώδικες αρκετών άλλων συστημάτων –συνολικώς σαράντα εφτά!–, μεταξύ των οποίων και του Chinook (Common Avionics Architecture), εκβιάζοντας ότι διαφορετικά δεν θα παραγγείλουν τα συγκριμένα ελικόπτερα. Υπενθυμίζεται ότι η χαρακτηριστική «δίψα» των Τούρκων για πηγαίους κώδικες προηγμένων συστημάτων οδήγησε τελικώς στην απόκτηση των επιθετικών ελικοπτέρων Α-109Τ της Agusta, παρά τη γνωστή προτίμησή τους προς τα Super Cobra της Bell Helicopters Textron. Τούτο ήταν αποτέλεσμα της αρνήσεως των αμερικανικών Αρχών να επιτρέψουν την απελευθέρωση των πηγαίων κωδίκων του ελικοπτέρου και την τοποθέτηση ενός τουρκικής κατασκευής υπολογιστού αποστολής, του TUBITAK. Κι επειδή οι Τούρκοι όταν θέλουν κάτι επιδιώκουν να το αποκτήσουν με τους κανόνες του ανατολίτικου παζαριού –ζήτα πάντα πολλά παραπάνω για να πάρεις τελικά αυτό που θέλεις–, εκτός από τους παραπάνω σαράντα εφτά πηγαίους κώδικες, απαίτησαν ακόμη και τους πηγαίους κώδικες των JSF, τους οποίους οι Αμερικανοί φυλούν ως κόρη οφθαλμού και δεν τους δίνουν ούτε στον ίδιο τον… Ομπάμα.
Οι σχέσεις με το Ισραήλ
Η σημαντικότερη, όμως, διάσταση του προβλήματος με την τεράστια παραγγελία των εκατό F-35 JSF της γείτονος σχετίζεται κυρίως με την τουρκική πολιτική έναντι του Ισραήλ και τις γενικότερες επιδιώξεις της και ισορροπίες, τις οποίες επιχειρεί να αλλάξει η Τουρκία στο πλαίσιο της πολιτικής της για το ρόλο της σε ολόκληρη την περιοχή. Σημειώ νεται εδώ ότι το Ισραήλ έχει παραγγείλει ήδη είκοσι αεροσκάφη αυτού του τύπου, με προοπτική αυξήσεως του αριθμού αυτού κατά άλλα εβδομήντα πέντε αεροσκάφη, στην πάγια επιδίωξή του να διατηρεί το ποιο τικό του προβάδισμα και την υπεροχή έναντι κάθε άλλης χώρας στον ευρύτερο χώρο της Μέσης Ανατολής. Είναι χαρακτηριστικό ότι στο τέλος Ιανουαρίου 2012, λίγο μετά την πρώτη αναγγελία για την πρόθεση της Τουρκίας να αγοράσει τα πρώτα δύο F-35 [Σ.Σ.: η οποία ανακοινώθηκε επισήμως στις 23 Φεβρουα ρίου], ο αρχηγός της ισραηλινής Αεροπο ρίας, πτέραρχος Ido Nechustan, εξέφρασε την ανησυχία του για την ενδεχόμενη απώλεια της ποιοτικής και τεχνολογικής υπεροχής της Αεροπορίας της χώρας του σε σχέση με τις παρατηρούμενες πωλήσεις προηγμένων συστημάτων στην περιοχή γύρω από το Ισραήλ.
Mε δεδομένο ότι οι σχέσεις Τουρκίας – Ισραήλ –άριστες όταν οι δύο χώρες αποφάσισαν προ αρκετών ετών να προμηθευθούν τα F-35– έχουν μεταπέσει πλέον (κυρίως μετά την υπόθεση του «Mavi Marmara», το Μάιο του 2010) σε μια φάση ανοιχτής αντιπαλότητας, η οποία κατέστη ακόμη πιο έντονη μετά τη συνεργασία μεταξύ Ισραήλ και Κύπρου, η επιδίωξη των Τούρκων να επιτύχουν το σκοπό τους για απόκτηση των πηγαίων κωδίκων των F-35 έχει ελάχιστες πιθανότητες να υλοποιηθεί. Διότι στην αντίθετη περίπτωση θα είχαμε μια βασική αλλαγή της πολιτικής των ΗΠΑ όχι μόνο έναντι του Ισραήλ, δεδομένης της αταλάντευτης δεσμεύσεως όλων των αμερικανικών κυβερνήσεων για την ασφάλεια του Ισραήλ –κεντρικό στοιχείο της οποίας είναι η διατήρηση της ποιοτικής και τεχνολογικής υπεροχής του τελευταίου στην περιοχή του–, αλλά και για ολόκληρη την περιοχή.
Στην προσπάθειά τους να αυξήσουν τις πιέσεις στην αμερικανική πλευρά, οι Τούρκοι εκβιάζουν προβάλλοντας το ενδεχόμενο να στραφούν στο ευρωπαϊκό Eurofighter, πλην, όμως, τούτο κρίνεται μάλλον απίθανο. Κι αυτό διότι η τουρκική πολεμική βιομηχανία, σε αντάλλαγμα για τη συμμετοχή της στο πρόγραμμα JSF, έχει υπογράψει με την αμερικανική πλευρά και ήδη εκτελεί συμφωνίες αξίας 5 περίπου δις δολαρίων.
Μάνος Ηλιάδης / Επίκαιρα