NEWSTRAP.GR

Γράφει : ο Απολιτικός

Αυτός είναι ο τίτλος που διάλεξε ο Fernando Vallespín, για το άρθρο του, που δημοσιεύθηκε στις 13 Απριλίου,στην ισπανική El Pais.

Θέμα του άρθρου, τι άλλο από την οικονομική κρίση που επανεμφανίζεται απειλητική πλέον στο κατώφλι της Ισπανίας. την ίδια στιγμή με το “φάντασμα της κρίσης να πλανάται πάνω από την Ευρώπη”, οι υπόλοιπες χώρες χαίρονται επειδή φαίνεται προς το παρόν να μην τις αφορά άμεσα τουλάχιστον.

Ο πρωτότυπος τίτλος είναι : “Schadenfreude, mon amour”. Ο αρθρογράφος δεν χρησιμοποιεί τη γερμανική ορολογία σε συνδυασμό με γαλλική έκφραση, για να συμβολίσει το γαλλογερμανικό άξονα, αλλά επειδή όπως μας διαβεβαιώνει, δεν υπάρχει αντίστοιχη λέξη στις άλλες ευρωπαϊκές γλώσσες, που να αποτυπώνει πιο παραστατικά, το προηγούμενο συναίσθημα.

Ωστόσο δυστυχώς για εκείνον, υπάρχει ελληνική λέξη “ χαιρεκακία”, αλίμονο να μην υπήρχε, σαφώς αρχαιότερη από τη γερμανική, που αποδίδει απόλυτα το στρουθοκαμηλισμό των ευρωπαϊκών χωρών.

Η γλωσσολογική αυτή διευκρίνηση δεν αφαιρεί σε καμία περίπτωση την ειλικρίνεια του αρθρογράφου, ούτε και τη σημασία της επισήμανσης του κοινωνικού αυτού φαινομένου, που εντάσσεται στο “συλλογικό ασυνείδητο” της σημερινής Ευρώπης.

Εύστοχα λοιπόν παρατηρεί ότι : “το σύνολο της Ευρώπης μιλάει τώρα πια Γερμανικά, και μαθαίνουν έτσι μια λέξη: Schadenfreude, που σημαίνει τη χαρά που προκαλεί η ατυχία των άλλων. Το συναίσθημα αυτό φυσικά δεν περιορίζεται προφανώς στους Γερμανούς. Είναι αυτό που κυριαρχεί,στην θλιβερή σύγχρονη Ευρώπη.

Παραθέτω ορισμένα εκτεταμένα αποσπάσματα του άρθρου του σε ελεύθερη μετάφραση.

Όπως φαίνεται από τις πρόσφατες δηλώσεις του Mario Monti, που είπε χαρακτηριστικά ότι «ανησυχεί πολύ» για την κατάσταση στην Ισπανία και του Νικολά Σαρκοζί, ο οποίος δήλωσε ότι η Ισπανία "σαρώνεται από μια κρίση εμπιστοσύνης", επιχείρημα που δεν δίστασε να το χρησιμοποιήσει στην προεκλογική του εκστρατεία, οι κακοτυχίες της χώρας είναι από τις μικρές απολαύσεις των άλλων, οι οποίοι πιστεύουν, ότι έτσι θα ξορκίσουν τις δικές τους συμφορές.
Δεν μπορεί όμως να ξεφύγει κανείς από τον κανόνα. Ας θυμηθούμε την ανακούφιση που νιώσαμε όταν τα ιταλικά ασφάλιστρα κινδύνου ξεπέρασαν τα δικά μας, ή όταν πιστέψαμε ότι οι δυστυχίες της η Ελλάδας , μας έκαναν να απομακρυνθούμε, ολοένα και περισσότερο από την άβυσσο. Αντί να επικεντρωθούμε στην αλληλεξάρτηση μεταξύ μας και στο τι μας ενώνει, εμείς παρασυρόμαστε από μια ώθηση της διαφοροποίησης του ναρκισσισμού μας, περισσότερο από τα συναισθήματα παρά από τη λογική μας..

Η οργή είναι δικαιολογημένη

Προσπαθούμε να φορτώσουμε την Ευρώπη τα αρνητικά συναισθήματα που μας χωρίζουν από αυτό, το οποίο σε μια κατάσταση όπως αυτή που ζούμε, θα έπρεπε να είναι η λογική αντίδραση μας : να συνεργαστούμε όσο το δυνατόν αποτελεσματικότερα για να βρεθεί μια κοινή λύση. Από την άποψη αυτή, η αντίδραση του Mariano Rajoy στις δηλώσεις των δύο πολιτικών, που αναφέρθηκαν παραπάνω, ήταν η σωστή.

Το σημαντικό πράγμα είναι το ευρώ, και θα πρέπει να προσέχει κανείς τις   δημόσιες δηλώσεις. Ας κάνει ο καθένας ότι πρέπει στο σπίτι του, και ας βρούμε από κοινού λύσεις για όλα! Περιττό να πούμε, ότι είναι πολύ πιθανό, να μην συμφωνήσουμε στις λύσεις,ή στην εφαρμογή τους. Εκείνο που δεν πρέπει να ανεκτούμε πλέον, είναι να αφήσουμε να μας κυριεύσουν τα πάθη μας.
Ένα πράγμα που σπείρει τον πανικό στην πολιτική, είναι η υποταγή στα συναισθήματα και μάλιστα στα πιο σκοτεινά από αυτά, όπως το περίφημο Schadenfreude (τη χαιρεκακία), ή στην ανευθυνότητα του να κατηγορούμε τους άλλους για τα δεινά όλων . Φαίνεται ότι εξακολουθούμε να χρειαζόμαστε σαν φυσικό αντανακλαστικό “αποδιοπομπαίους τράγους” προκειμένου να δικαιολογήσουμε τις συμφορές μας, σχεδόν όταν υποκύπτουμε στην εθνικιστική μας εσωστρέφεια ή γινόμαστε επιρρεπείς στη θυματοποίηση. Αυτό αποτελεί μια ιστορική σταθερά στην ευρωπαϊκή μας ιστορία.
Σε άλλες εποχές, αυτές οι συμπεριφορές ήταν η κύρια αιτία για όλους σχεδόν τους πολέμους αυτής της ηπείρου, και σήμερα απειλούν να καταδικάσουν σε μαρασμό, ένα ακόμη συναρπαστικό εγχείρημα. Ίσως επειδή έχουν την τάση να προκαλούν τις πιο αρχέγονες και τις πιο ριζοσπαστικές, που οι λαϊκιστές ηγέτες γνωρίζουν πολύ καλά. Το γεγονός ότι η Le Pen είναι, σύμφωνα με τις δημοσκοπήσεις, η υποψήφια που προσελκύει περισσότερο τους νεαρούς Γάλλους, ή και το ότι οι υπόλοιποι υποψήφιοι επικαλούνται μεγαλείο της Γαλλίας, τοποθετώντας στο κέντρο αναφοράς της προεδρικής προεκλογικής εκστρατείας, δεν αποτελεί καλό οιωνό .
Από ορισμένες απόψεις, είναι λογικό να παρατηρούνται αυτές οι συναισθηματικές αντιστάσεις που, ακόμη, μόνο και μόνο σαν αντιστάθμισμα στην ψυχρότητα των αγορών, οι οποίες δείχνουν έλλειψη ευαισθησίας, στις κοινωνικές πληγές που προκαλούν, ή σαν αντίδραση για την αδυναμία αντίστασης στις συνέπειες από τον μονόπλευρο χαρακτήρα των λύσεων που προτείνοντα.. Υπό τις παρούσες συνθήκες, ένα τέτοιο συναίσθημα αγανάκτησης είναι κάτι παραπάνω από δικαιολογημένο. Και είναι πάντα καλύτερο από το φόβο, που είναι το κυρίαρχο συναίσθημα.

Για έναν ευρωπαϊκό δήμο
Αυτό δεν είναι ωστόσο αποδεκτό,, είναι ότι αυτά τα πάθη διαταράσσουν την ικανότητα μας να κάνουμε τη σωστή επιλογή για τον σωστό τρόπο δράσης. Γενικά καταλήγουμε να κάνουμε το καλλίτερο, όταν τα συμφέροντα μας καταφέρνουν να απαλύνουν τα πάθη. Αλλά κανείς δεν αμφιβάλει σήμερα, ότι τα συμφέροντά μας σε αυτή τη δύσκολη είναι : περισσότερη Ευρώπη και λιγότερο “κρατιστική αυτοκρατία”.
Αυτό είναι ακριβώς το αντίθετο από αυτό που συναντά κανείς σήμερα στην ευρωπαϊκή κοινή γνώμη, με τις προτροπές ανεύθυνων πολιτικών και με περιθωριακή μερίδα των μέσα ενημέρωσης, το οποίο σε πολλές χώρες πιστεύουν ότι έχουν χτυπήσει φλέβα χρυσού, με το να διεγείρουν συνεχώς εθνικιστικές αντιδράσεις σε δήθεν εθνικές προκλήσεις. Ή ακόμη και αυτή η καταστροφολογία που καλλιεργούν ορισμένοι διαμορφωτές της κοινής γνώμης, όπως ένα μικρό δείγμα: πριν από λίγες ημέρες, ο Wolfgang Münchau δήλωσε στο περιοδικό Der Spiegel ότι η Ισπανία είναι τώρα στην ίδια θέση, όπως η Ελλάδα πριν από δύο χρόνια. Τα σχόλιά του φιλοδοξούν να βάλουν τις βάσεις για μια αυτοεκπληρούμενη προφητεία.

Κάτι τέτοιο στις παρούσες συνθήκες, δυσχεραίνει οποιαδήποτε ουσιαστική έξοδο από την κρίση. Δεν πρόκειται να υπάρξει περισσότερη Ευρώπη, μέχρι να κάνουμε ένα αποφασιστικό βήμα προς την οικοδόμηση ενός ευρωπαϊκού δήμου, από τη συγκρότηση του οποίου έχουμε ήδη απομακρυνθεί αρκετά χιλιόμετρα. Δεν αποκλείεται το γεγονός αυτό να μας αφήσει απαθείς και ότι δεν θα καταφέρουμε να αισθανθούμε ποτέ μέσα στην “Ευρώπη” τη θαλπωρή που μας εξασφαλίζουν οι εθνικοί μας δεσμοί. Ωστόσο ποτέ δεν ήταν περισσότερο σαφής η ανάγκη να υποτάξουμε τα συναισθήματά μας προς όφελος των συμφερόντων μας. Τα πάθη και τα συμφέροντα, είναι η ίδια η ζωή!