Του Ανδρ
έα Παπαστάμου, Ph . D . στέλεχος οικονομικής διπλωματίας
Υπουργείο Εξωτερικών: Η προώθηση και προβολή των εθνικών οικονομικών συμφερόντων στο εξωτερικό, θα μπορούσε να είναι ένας μικρός, αλλά περιεκτικός ορισμός του όρου «οικονομική διπλωματία».
Πράγματι, πρόκειται για ένα σύνολο αρχών και μέσων, στην υπηρεσία της οικονομικής και εμπορικής πολιτικής στις κατάλληλες χώρες και τις πιο πρόσφορες, για την εθνική οικονομία, αγορές. Αρμοδιότητες που υπάγονται στην Ελλάδα, μετά το 2001, εξ ολοκλήρου στο Υπουργείο Εξωτερικών, το πλέον αρμόδιο για τη χάραξη και τον συντονισμό των πολιτικών της χώρας μας στο εξωτερικό.
Ένας ιδιαίτερα ευαίσθητος τομέας εξειδικευμένων γνώσεων και πρακτικών, που βασίζεται στην ορθολογική συλλογή και αποτελεσματική αξιοποίηση των κατάλληλων πληροφοριών, με στόχο την προώθηση των ελληνικών εξαγωγών προϊόντων και υπηρεσιών, τη διευκόλυνση των ελληνικών επενδύσεων στο εξωτερικό, αλλά και την προσέλκυση ξένων επενδύσεων στην Ελλάδα. Πρόκειται για πολύπλοκο και δύσκολο έργο, την ευθύνη του οποίου φέρει το σώμα των οικονομικών και εμπορικών ακολούθων, γραμματέων και συμβούλων, των ΟΕΥ, όπως είναι γνωστοί με το ακρωνύμιο του Υπουργείου Εξωτερικών και των επαϊόντων των διεθνών σχέσεων.
Κι εάν, εν μέσω βαθύτατης οικονομικής ύφεσης και συνεχούς υποβάθμισης της θέσης της χώρας μας στο εξωτερικό, υπάρχει μια ελπίδα ανάκαμψης της ελληνικής οικονομίας, τότε σίγουρα μεγάλο μέρος τούτης της φλόγας που θα τροφοδοτήσει την παραγωγική μας μηχανή, πρέπει να αναζητηθεί στις εξαγωγές και τις επενδύσεις. Χωρίς εξαγωγές, χωρίς άμεσες ξένες επενδύσεις στην Ελλάδα και ελληνικές επενδύσεις στο εξωτερικό, κάθε προσπάθεια ουσιαστικής οικονομικής ανάκαμψης είναι καταδικασμένη σε αποτυχία.
Εντούτοις, τα τελευταία χρόνια, η ταχύτατη τεχνολογική πρόοδος και η παγκοσμιοποίηση των αγορών, υπαγορεύουν τον εκσυγχρονισμό των μέσων της οικονομικής διπλωματίας και τον εμπλουτισμό τους με «εργαλεία» δανεικά από τον επιστημονικό κλάδο της στρατηγικής των επιχειρήσεων. Ο σύγχρονος οικονομικός σύμβουλος της Ελλάδας στο εξωτερικό, καλείται να προσφέρει πληροφορίες, υπηρεσίες, συμβουλές και πρακτική στήριξη στους Ελληνες εξαγωγείς και επενδυτές, αλλά και στους αλλοδαπούς που επιθυμούν να δραστηριοποιηθούν επιχειρηματικά στη χώρα μας. Συμμετοχή στις επιλεγμένες εμπορικές εκθέσεις στο εξωτερικό και σε επιχειρηματικές αποστολές στο εξωτερικό, καθώς και άρτια συλλογή, επεξεργασία και παροχή οικονομικών πληροφοριών, σαφώς βοηθούν στη γρήγορη και αποτελεσματική αξιοποίηση των οικονομικών ευκαιριών στο εξωτερικό. Όμως, σήμερα περισσότερο από ποτέ, όλα αυτά δεν αρκούν. Η ανάδειξη της γνώσης και της τεχνολογίας, σε βασικό παράγοντα οικονομικής ανάπτυξης, απαιτεί πλέον τη
δραστηριοποίηση των οικονομικών συμβούλων σε τομείς άγνωστους ή ομιχλώδεις μέχρι πρότινος: επιδίωξη διμερούς και πολυμερούς συνεργασίας στην επιστημονική έρευνα και τις εφαρμογές της, διερεύνηση και ανάδειξη εταιρικών σχημάτων, και συμπράξεις δημοσίου με τον ιδιωτικό τομέα, αποτελούν στόχους μιας σύγχρονης οικονομικής διπλωματίας, που μπορεί να συνδέσει με επιτυχία, το επιχειρηματικό ταλέντο υποψηφίων επενδυτών με τους διαχειριστές των επιχειρηματικών σχεδίων.
Χαρακτηριστικό παράδειγμα σύγχρονης οικονομικής διπλωματίας αποτελεί η πρόσφατη υπογραφή οικονομικής συμφωνίας της γνωστής βρετανικής πετρελαϊκής εταιρείας BP με τo ρωσικό ερευνητικό ίδρυμα SKOLKOVO, στις 16 Φεβρουαρίου 2012, ύψους 9,3 βρετανικών λιρών και κύριο αντικείμενο την παροχή τεχνογνωσίας στη Ρωσία για καθαρότερη πετρελαϊκή ενέργεια. Μια συνεργασία που δεν εξαντλείται στον ενεργειακό τομέα, αφού το SHOLKOVO έχει ήδη ανακοινώσει την κατασκευή επιστημονικού πάρκου σε έκταση 5.000 στρεμμάτων, έως το 2014, με πέντε τομείς ενδιαφέροντος: βιοϊατρική, ενέργεια, πυρηνική ενέργεια, πληροφορική και αεροδιαστημική, ενώ μια καινούργια πόλη 26.000 κατοίκων θα εξυπηρετεί το επιστημονικό συγκρότημα. Τεχνικοί της SHOLKOVO επισκέφτηκαν τα Πανεπιστήμια της Οξφόρδης, του Κέμπριτζ και του Λονδίνου, και σε επίσημη δήλωσή του ο πρόεδρος του ρωσικού ιδρύματος, Viktor Vekselberg, τόνισε την πρόθεσή του να μιμηθεί το επιτυχημένο παράδειγμα του Silicon Valley. Τα λόγια περιττεύουν. Πολλά ελληνικές εταιρείες θα μπορούσαν με άνεση να εξάγουν την τεχνογνωσία τους στο εξωτερικό.
Η πρόκληση μεγάλη, αλλά αναγκαία. Η ελληνική οικονομική διπλωματία δεν έχει παρά να μάθει από τους πρωτεργάτες του είδους, τις υπηρεσίες των αναπτυγμένων οικονομιών, τις μεθόδους, τα μέσα και τις πρακτικές προώθησης και προβολής των οικονομικών – και γιατί όχι, και πολιτιστικών - συμφερόντων προς όφελος μιας πραγματικής αναπτυξιακής διαδικασίας, που τόσο την έχουμε ανάγκη, χωρίς προκαταλήψεις και ακαμψίες.