The Economist
Παρά το γεγονός ότι εκλέγονται με καθολική ψηφοφορία, τα μέλη του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου δεν είναι κυρίαρχα. Τις περισσότερες φορές πρέπει να αφήσουν τον τελευταίο λόγο στις εθνικές κυβερνήσεις.
Για όλους αυτούς που θέλουν μια πιο δημοκρατική ΕΕ, το αντιπροσωπευτικό της όργανο εξακολουθεί να αποτελεί τον αδύναμο κρίκο, γράφει ο αρθρογράφος με το ψευδώνυμο Charlemagne (Καρλομάγνος) στο Economist.
Ο περιοδεύων θίασος συγκεντρώνεται στο σιδηροδρομικό σταθμό Gare du Midi των Βρυξελλών, από όπου ένα μεγάλου μήκους ναυλωμένο τρένο με μεγάλες ταχύτητες μεταφέρει τα μέλη του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, τους βοηθούς τους και άλλους (συμπεριλαμβανομένων και των δημοσιογράφων) στην εναλλακτική κατοικία τους στο Στρασβούργο.
Αφού άλλαξε χέρια μεταξύ Γαλλίας και Γερμανίας πέντε φορές σε έναν αιώνα, η πόλη υποτίθεται ότι αντιπροσωπεύει το πνεύμα της συμφιλίωσης μετά τον πόλεμο. Αυτές τις μέρες, όμως, το «τροχόσπιτο» με το μήνα, έχει μεταβληθεί σε λαμπερό σύμβολο της ικανότητας της Ευρωπαϊκής Ένωσης για σπατάλη.
Αυτοκίνητα με συνοδούς μεταφέρουν τους καλοντυμένους ευρωβουλευτές μεταξύ του κομψού συγκροτήματος του Ευρωκοινοβουλίου, των ξενοδοχείων και των εστιατορίων της πόλης, όπου οι τιμές είναι διογκωμένες ξεδιάντροπα για την περίσταση.
Όσο περισσότερο μεγαλώνει η ισχύς του, τόσο περισσότερο ο κόσμος χάνει το ενδιαφέρον του.
Η πλειοψηφία των ευρωβουλευτών απεχθάνεται όλο αυτό το χάσιμο χρόνου. Ωστόσο, δεν μπορούν να αλλάξουν πολλά πράγματα εξ αιτίας ενός διεδρικού συστήματος (συν τις λειτουργίες υποστήριξης στο Λουξεμβούργο), που είναι κατοχυρωμένο από τις συνθήκες και το οποίο μπορεί να αλλάξει μόνο με ομοφωνία.
Οι προσπάθειές τους να καταργήσουν τη μια από τις 12 φετινές συνόδους στο Στρασβούργο, προκάλεσε την αντίδραση της Γαλλίας, η οποία κατέθεσε αγωγή.
Απλά, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο δεν είναι κυρίαρχο.
Έτσι, το ξεφάντωμα στο Στρασβούργο είναι διπλά σκανδαλώδες.
Πρώτον, το επιπλέον κόστος των συνεδριάσεων στο Στρασβούργο, που υπολογίζεται περίπου σε 180 εκατ € ( 235 εκατ.$) το χρόνο, είναι σκανδαλώδες σε μια εποχή εξαιρετικά μεγάλης λιτότητας. Και δεύτερον, το κοινοβούλιο δεν είναι σε θέση να προσφέρει ουσιαστική βοήθεια, όταν πρόκειται να αναζητηθεί λύση στα προβλήματα. Αυτό άλλωστε εξηγεί το παράδοξο: όσο το κοινοβούλιο αποκτά περισσότερη δύναμη, όλο και λιγότεροι πολίτες προσέρχονται στις κάλπες για να ψηφίσουν αντιπροσώπους γι' αυτό.
Τα περισσότερα ζητήματα που έχουν σημασία για τους ψηφοφόρους, όπως η υγεία, η εκπαίδευση και η διασφάλιση της τάξης, αντιμετωπίζονται από τα εθνικά κοινοβούλια. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ασχολείται κυρίως με τα απόκρυφα ζητήματα των κανονισμών. Αλλά αυτό εξηγεί μόνο σε ένα βαθμό το γιατί οι ψηφοφόροι δεν βλέπουν πως η επιλογή τους είναι σε θέση να επηρεάσει τα μέλη του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου. Η νομοθεσία προτείνεται από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, δηλαδή ένα όργανο της ΕΕ, με επικεφαλής ένα διορισμένο κολέγιο από τα κράτη μέλη. Οι νόμοι θα πρέπει στη συνέχεια να εγκριθούν από το Συμβούλιο των Υπουργών (όπου οι κυβερνήσεις κλείνουν συμφωνίες πίσω από κλειστές πόρτες) και από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο (όπου συμμαχίες διακυμαίνονται στο έλεος των διαφόρων θεμάτων). Οι διαφορές πρέπει να επιλυθούν με παζάρια μεταξύ των τριών αυτών οργάνων. Το σύστημα επιτρέπει πολλαπλούς ελέγχους και ισορροπίες. Ωστόσο οι ψηφοφόροι δεν μπορούν να πετάξουν έξω τους ανίκανους.
Το πρόβλημα αυτό της δημοκρατικής νομιμότητας έχει οξυνθεί με την κρίση του ευρώ. Οι Βρυξέλλες απέκτησαν πρόσθετες εξουσίες, προκειμένου να ασκούν έλεγχο στους εθνικούς προϋπολογισμούς και σε άλλες “ανισορροπίες”.
Οι χώρες που “σώθηκαν” από τη χρεοκοπία, η Ιρλανδία, η Πορτογαλία, αλλά κυρίως η Ελλάδα, υπέστησαν τις συνέπειες της επιβολής των μέτρων λιτότητας και των μεταρρυθμίσεων.
«Οι κυβερνήσεις μόλις τώρα αρχίζουν να αντιλαμβάνονται πόση δύναμη έχουν εκχωρήσει στην ΕΕ», ανέφερε ένας “Ευρωκράτη”. Ποιος όμως θα ελέγξει αυτή τη δύναμη; Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο είναι ένα ατελές σώμα σε ένα ατελές σύστημα. Είναι άραγε σε θέση να αντισταθμίσει την απώλεια της εθνικής κυριαρχίας;
Μερικοί λοιπόν σκέφτονται κατ' αυτόν τον τρόπο. Τον περασμένο μήνα ο κ. Monti πήγε στο Στρασβούργο για να επαινέσει το Κοινοβούλιο για τον ασφυκτικό έλεγχο, που άσκησε στην Επιτροπή (της οποίας ήταν κάποτε μέλος). Ένα άρθρο που γράφτηκε από τη γαλλίδα ευρωβουλευτή, Sylvie Goulard, επέρριπτε το μεγαλύτερο μέρος της ευθύνης για την κρίση στις εθνικές δημοκρατίες. Η Angela Merkel, η καγκελάριος της Γερμανίας, αναφέρεται σε μια μελλοντική "πολιτική ένωση" με ένα ισχυρό Κοινοβούλιο, καθώς και για έναν άμεσα εκλεγμένο Πρόεδρο της Επιτροπής.
Για άλλους, το κοινοβούλιο δεν είναι η λύση αλλά μέρος του προβλήματος. Ο Jack Straw, πρώην Βρετανός υπουργός Εξωτερικών, υποστήριξε πρόσφατα την κατάργησή του. Το «δημοκρατικό έλλειμμα», είπε, θα ήταν καλύτερα διαχειρίσιμο από μια συνέλευση εθνικών βουλευτών παρά από ένα άμεσα εκλεγμένο σώμα. Το Συνταγματικό δικαστήριο της Γερμανίας το 2009 αποφάνθηκε ότι το Κοινοβούλιο δεν είχε τέτοιες αρμοδιότητες, ώστε η Bundestag να εκχωρήσει μεταξύ άλλων και τον έλεγχο του προϋπολογισμού. Συνεπώς οι βουλευτές μπορούν να ασκήσουν την επιρροή τους στο πώς δαπανάται το κοινοτικό χρήμα, όχι όμως στο πως αυτό θα μπορεί να αυξηθεί.
Το Συμβούλιο των Υπουργών θεωρεί το Κοινοβούλιο σαν έναν ζωηρό εφήβου: Οι ευρωβουλευτές πιστεύουν ότι καταλαβαίνουν το ευρωπαϊκό συμφέρον καλύτερα από τους υπουργούς. Μιλούν με μεγάλα λόγια, συγκρίνοντας τον εαυτό τους με το Κογκρέσο των ΗΠΑ, χωρίς σημεία σύγκρισης. Πιέζουν συνεχώς για περισσότερη εξουσία και περισσότερα χρήματα και πάντα θέλουν περισσότερη Ευρώπη, απ' ότι πιστεύουν οι ψηφοφόροι τους. Τα μέλη της Επιτροπής (Commission) εκφράζουν (κατ 'ιδίαν) την αγανάκτηση τους . Αν και συχνά ο σύμμαχος τους, όπως χαρακτηρίζουν το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο έχει την εξουσία να διαλύσει την Επιτροπή, αλλά δεν επωμίζεται τις ευθύνες για τις συνέπειες μιας τέτοιας πράξης.
Η πολιτική ξεκινάει από το εσωτερικό της κάθε χώρας
Δεν υπάρχει καθαρή λύση στο πρόβλημα της δημοκρατίας σε ένα σύστημα που είναι εν μέρει διακυβερνητικό και εν μέρει ομοσπονδιακό. Είναι δύσκολο να υποστηρίξει κανείς ότι οι Βρυξέλλες χρειάζονται λιγότερο την άμεση δημοκρατία, όταν αποκτούν όλο και περισσότερες εξουσίες. Οι υποθέσεις της ΕΕ είναι πλέον πολύ απαιτητικές ώστε να μπορούν να πραγματοποιηθούν με μερική απασχόληση. Κοιτάξτε το γείτονα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου στο Στρασβούργο, το Συμβούλιο της Ευρώπης (ένα παλαιότερο όργανο ξεχωριστό από την ΕΕ): έχει μια συνέλευση των μελών των εθνικών κοινοβουλίων που συνεδριάζει δύο φορές το χρόνο, αλλά η δουλειά του είναι τόσο σκοτεινή ώστε οι Συντηρητικοί της Βρετανίας μπορούν να είναι σύμμαχοι του κόμματος της “Ενωμένης Ρωσίας” του Βλαντιμίρ Πούτιν.
Η νομιμότητα απαιτεί μεταρρυθμίσεις τόσο σε εθνικό όσο και σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Τα 754 μέλη του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, οι ευρωβουλευτές θα πρέπει να μειωθούν δραστικά, όπως και οι διογκωμένες δαπάνες του.
Οι δραστηριότητές του δίνουν πολλές δυνατότητες για συμμαχίες μεταξύ των μεγάλων κομμάτων στην Ευρώπη. Ως εκ τούτου, οι χώρες θα παραμείνουν στο επίκεντρο της ΕΕ, όσο ακόμη κι αν τις ενσωματώνει.
Οι αρμοδιότητες και τα χρήματα της ΕΕ ανατίθενται σ' αυτήν από τα κράτη μέλη. Οι νόμοι της ΕΕ μπαίνουν σε εφαρμογή από τις εθνικές κυβερνήσεις. Πάνω απ 'όλα, η πολιτική είναι κυρίως εθνική.
Κατά συνέπεια, τα εθνικά κοινοβούλια πρέπει να συμμετέχουν πιο ενεργά στις εργασίες της ΕΕ, αρχής γενομένης με τον αυστηρότερο έλεγχο στον καθορισμό των πολιτικών της.
Ένα καλό παράδειγμα είναι το σύστημα της Δανίας, στην οποία το Folketing (κοινοβούλιο) συμφωνεί ενωρίτερα ως προς το πλαίσιο “των εντολών διαπραγμάτευσης” των υπουργών, πριν οι ίδιοι πάνε στις Βρυξέλλες,. …
Παρ' όλες τις αδυναμίες του, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο πρέπει να παραμείνει. Όλοι μαζί με το επόμενο τρένο για το Στρασβούργο.