Γράφει η Νάνσυ Καλαφάτη
Πόσο μια είδηση -όχι πολύ ευχάριστη- μπορεί να ξυπνήσει μέρος αναμνήσεων που είναι σε λήθαργο, για αρκετά χρόνια; Όχι και τόσο ευχάριστο νέο ότι ο Νέλσον Μαντέλα, μπήκε σε νοσοκομείο με κοιλιακό άλγος, αλλά πλέον δεν υπάρχει κίνδυνος για την υγεία, του 93 χρόνων νομπελίστα της Ειρήνης, πρώην Πρόεδρου της Νότιας Αφρικής.
Η συγκεκριμένη είδηση μου επανέφερε διάφορες εμπειρίες και εικόνες! Μετά από αλλεπάλληλες δημοσιογραφικές αποστολές στη “Μαύρη Ήπειρο”, έμαθα πως να θάβω το επαγγελματικό εγώ... Γιατί όταν συναναστρέφεσαι με ΄Ελληνες της διασποράς- για τους οποίους ερευνούσα και τόσο αγάπησα- μαθαίνεις από τη λιτή και αυθόρμητη συμπεριφορά τους να υιοθετείς το δύσκολο "εμείς"!
Όχι βέβαια ότι οι εκτός Ελλάδας συμπατριώτες μας είναι όλοι τους θαυμάσιοι, ξακουστοί ή προικισμένοι... Αρκεί όμως μια μόνο πλειάδα -ανάμεσα στις χιλιάδες- εργατική και πολυδραστήρια, για να αντιληφθείς ότι όσο “ποτίζεται” από αυτούς τους ολίγους, το δένδρο του Ελληνισμού, η Ελλάδα μας δε θα σβήσει ποτέ!
Ήταν συναρπαστικός τίτλος για εμένα εκείνος της ταινίας του Σίντνεϊ Πόλακ “πέρα από την Αφρική” με τη Μέριλ Στρήπ και τον Ρόμπερτ Ρέντφορντ. Είχα συμπληρώσει χρόνια συνεργασίας με Συλλόγους επαναπατρισθέντων και είχα ήδη αρχίσει να επικοινωνώ απ΄ ευθείας με τις διοικήσεις παροικιών σε χώρες της Αφρικής!
Κατάλαβα τι σήμαινε το “πέρα” σχεδόν δέκα χρόνια μετά, τον Οκτώβριο του 1997 ! Όταν έζησα επί ένα εικοσαήμερο στη χώρα του Νέλσον Μαντέλα.
Και ΝΑΙ, είχα την εξαιρετική τύχη να συναντήσω αυτή την παγκόσμια σπουδαία προσωπικότητα. Έσφιξα το χέρι του ανθρώπου που αγωνίστηκε, για να δώσει εθνική ταυτότητα στο λαό του και να γκρεμίσει το δυναστευτικό και απάνθρωπο “πολίτευμα” που είχαν επιβάλλει οι ξένοι, λευκοί αποικιοκράτες, το”Απαρτχάιντ”.
Το 1997μετείχα σε σειρά πολιτισμικών δράσεων που διοργάνωσε ο Ομοσπονδία Συλλόγων της Ελληνικής παροικίας στο Γιοχάνεσμπουργκ, με αφορμή την Ολυμπιάδα του 2004.
Ασχέτως αν θα μας ανάθεταν ή όχι τη τη διοργάνωση, οι Έλληνες των “πολλών πατρίδων” είχαν βρει τη χρυσή αφορμή για να υπογραμμίσουν την παρουσία τους, να δώσουν διάσταση και να μεγεθύνουν την καταγωγή τους και να προβάλλουν τη χώρα μας!
Τελικώς, τότε εκείνη την περίοδο, αναλάβαμε τους Ολυμπιακούς Αγώνες για το 2004...
Το γεγονός ότι οι Ολυμπιακοί αγώνες θα γίνονταν στην Αθήνα προκάλεσε κύμα ικανοποίησης, ψυχικής ανάτασης και συγκίνηση. Άναψε ο φανός της ξεχασμένης ελπίδας, πως αν τα καταφέρναμε και η μικρή Ελλάδα έδινε σοβαρά δείγματα καλής δουλειάς, θα ανέβαινε και στις εκτιμήσεις των άλλων λαών. Θα ήταν οι Ολυμπιακοί αγώνες ευκαιρία για ανάπτυξη του τόπου.
Με τέτοιες ελπίδες ξεκίνησαν όλα για το 2004. Ασχέτως αν στη διαδρομή, καταγράφηκαν αμέτρητες παρεκκλίσεις από τους αρχικούς στόχους , υπερ-κοστολογήσεις έργων και χοντρές εισπράξεις για τον κάθε επιτήδειο που είχε ή έβρισκε πρόσβαση στον κυβερνοχώρο. Ασχέτως αν η ευκαιρία για ανάπτυξη της χώρας, θυσιάστηκε στο βωμό των πολλών συμφερόντων!Άλλη φορά όμως αυτά... Σήμερα το θέμα μας λέγεται Νέλσον Μαντέλα! Ο “Μαντίμπα”...Ο “πατερούλης” της μαύρης φυλής , ο σοφός ηγέτης της Νότιας Αφρικής...Μεταξύ των εκδηλώσεων που είχαν προγραμματιστεί από την Παροικία, ήταν η πρώτη περιοδεία του Πατριάρχη- Πάπα Αλεξανδρείας και Πάσης Αφρικής κηρού Πέτρου του Ζ. Είχε ενθρονιστεί λίγους μήνες πριν και ήταν ιδιαίτερα αγαπητός στους Ορθόδοξους της χώρας, καθώς είχε υπηρετήσει ως Επίσκοπος Ιανουπόλεως, δηλαδή Γιοχάνεσμπουργκ. Πολύ σημαντική επίσης η αδελφοποίηση του “Σαχέτι” του πρωτοποριακού Ελληνικού Σχολείου της παροικίας, με εφάμιλλο, στο Σίδνεϋ της Αυστραλίας.
Ψυχή όλων των εκδηλώσεων, ο δικηγόρος κ. Γιώργος Μπίζος. Ο ΄Ελληνας δικηγόρος του Νέλσον Μαντέλα. Ένα επίσης θρυλικό πρόσωπο της Ν. Αφρικής! Μικρόσωμος, αεικίνητος , πάντα χαμογελαστός άνθρωπος....Απλός και καταδεκτικός. Ίσως από τις λίγες προσωπικότητες Ελλήνων με παγκόσμια ακτινοβολία, που εισπράττουν τόση αγάπη και σεβασμό, από το Λαό της δεύτερης πατρίδας τους.
Όταν το 1994 ο Μαντέλα, μετά από επίπονους και αιματηρούς αγώνες, έγινε ο πρώτος μαύρος πρόεδρος της Νότιας Αφρικής, δίπλα του στάθηκε δικαιωμένος για τις επιλογές του και ο ΄Ελληνας Γιώργος Μπίζος.
Από τα δεκατρία του χρόνια “φυγάς” από την κατακτημένη από τους ναζί Ελλάδα, με τη βοήθεια Νεοζηλανδών στρατιωτών, τους οποίους είχε κρύψει ο πατέρας του στο Βασιλίτσι Μεσσηνίας, βρέθηκε στην Αλεξάνδρεια και από εκεί έφηβος, μόνος και άπορος στη Ν. Αφρική.
Δούλευε και σπούδαζε Νομικά.... Αφιέρωσε τη ζωή του υπερασπιζόμενος τον αγώνα των μαύρων για ίσα δικαιώματα στην παιδεία, στην ιδιοκτησία, στην υγεία. Για το δικαίωμα στη ζωή.
Ο Έλληνας μετανάστης-δικηγόρος, μαζί με ομάδα συναδέλφων του το 1963-64, υπερασπίστηκαν τον Μαντέλα και τους «τρομοκράτες συντρόφους» του. Ο Νέλσον Μαντέλα είχε δηλώσει ότι δεν φοβόταν να πεθάνει για τις ιδέες του. Όμως ο Γ. Μπίζος του έσωσε την πολύτιμη ζωή και έτσι μπόρεσε να υλοποιήσει τα ιδανικά του, και να δημιουργήσει έναν ελεύθερο και υπερήφανο λαό.
Αυτός ο άνθρωπος,ο κ. Μπίζος, το 1997, ήταν πολύτιμος και για τη δική μας την πρώτη Ελληνική πολιτισμική εβδομάδα, στο Γιοχάνεσμπουργκ.
Μια ακόμη εκδήλωση με πολύ περιορισμένο ακροατήριο, οργανώθηκε τάχιστα στο Πανεπιστήμιο του Γιοχάνεσμπουργκ. Ο κ. Μπίζος με μαραθώνια προσπάθεια έπεισε την επιτροπή διεκδίκησης της Ολυμπιάδας ότι οι -τότε- 100 χιλιάδες ΄Ελληνες, άξιζαν μια επίσημη παρουσία στη Ν. Αφρική.
Έτσι έφτασε και μίλησε για το Ολυμπιακό Ιδεώδες, η κα Γιάννα Αγγελοπούλου, σε ένα πράγματι εκλεκτό ακροατήριο με πνευματικούς ανθρώπους και σπουδαίες προσωπικότητες της Νότιας Αφρικής.
Αισθάνομαι ακόμη το φιλικό σκούντημα στην πλάτη από τον αγαπητό Γ. Μπίζο, στο τέλος της εκδήλωσης, για να πλησιάσω και να χαιρετήσω τον “Μαντίμπα”...
Ψηλός και υπερβολικά αδύνατος , φορώντας μια κοντή πορτοκαλί πουκαμίσα, ο Μαντέλα στεκόταν όρθιος δίπλα στους Έλληνες Προξένους του Κέιπ Τάουν και του Μπέρντεν και συνόδευε την κάθε χειραψία του, με ένα χαμόγελο!
Αυτοί είναι οι συμπατριώτες μου από την Ελλάδα, του είπε ο κ. Μπίζος. Τα μάτια του άστραψαν... Γέμισαν με σπίθες ευχαρίστησης και το χαμόγελό του έγινε ακόμη πιο πλατύ:
Ήρθαν κι άλλοι δικοί σου Γιώργο;τον ρώτησε. Και στρεφόμενος προς εμάς :
Τον Οδυσσέα τον φέρατε μαζί ; Σταθήκαμε αμήχανοι, ενώ ακούγονταν τα φλας των φωτογράφων! Οι άνθρωποι της Κοινότητας είχαν προβλέψει να μην πάμε με “άδεια χέρια”: Του προσφέραμε εκ μέρους όλων μας, ένα ασημένιο κλαδί ελιάς...
Μια φωτογραφία μαζί του, είναι ο δημοσιογραφικός θησαυρός μου, από αυτούς που πολλές φορές φαίνονται άχρηστοι στους άλλους! Αυτή η φωτογραφία της “πολύτιμης χειραψίας” με τον Μαντέλα αλλά και οι άλλες της ενδιαφέρουσας αποστολής, αιχμαλώτισαν στην καρδιά μου, περισσότερο στην Αφρική.
Οι απονομές του Νόμπελ Ειρήνης, πολλές φορές δυσαρέστησαν για τα πρόσωπα που επελέγησαν και κυρίως για τους λόγους, που προτάθηκαν κάποιοι για το βραβείο.
Αυτός ο “γέροντας” ορθώς όμως τιμήθηκε! Πιστεύω ότι ανάλογο με το δικό μου συναίσθημα, μετά τη χειραψία μαζί του, μάλλον αισθάνονταν και όσοι κάποτε άγγιξαν το χέρι του Μαχάτμα Γκάντι!
Προσωπικώς θεωρώ ότι αυτοί οι δύο μοιάζουν πολύ! Πνευματικοί και πολιτικοί ηγέτες , αγωνίστηκαν για να συνταχθούν οι λαοί τους σε εθνότητες, να ζήσουν ελεύθεροι και να διώξουν τους αποικιοκράτες!
Το ίδιο βράδυ στο ξενοδοχείο “Μικαλάτζελο”, μας δεξιώθηκε ο Γ. Μπίζος. Είχαμε παρατηρήσει τον ψηλό μαντρότοιχο, γύρω από την τετράγωνη τεράστια έκταση του ξενοδοχείου. Ήταν ένα φρούριο Αγγλικού ρυθμού με πυργίσκους στις τέσσερις γωνίες. Εκεί, μας εξήγησε ο δικηγόρος του Μαντέλα υπήρχαν επί απαρτχάιντ οπλοπολυβόλα έτοιμα, αν πάσα στιγμή.
Η γύρω περιοχή σε μεγάλη έκταση ήταν αποψιλωμένη. Για να μπορούν να βλέπουν οι φρουροί του καθεστώτος, τους πολεμιστές των Ζούλου και των άλλων φυλών, όταν κατέβαιναν να διαδηλώσουν και κτυπούσαν πολεμικούς ήχους στα ταμ-ταμ.
Στα οικοδομικά “γκέτο” όπου διέμεναν, όσοι υπηρετούσαν τους λευκούς αποικιοκράτες, υπήρχε γύρω μία τάφρος με διπλό ψηλό συρματόπλεγμα και πύλες. Όπως πύλες με σκοπιά υπήρχαν και τότε, το 1997, σε κάθε λεωφόρο ή μεγάλο δρόμο, που οδηγούσε στα προάστια των λευκών.
Ακόμα και τοτε το 1997, η αίγλη και ο πλούτος ήταν εμφανή. Οι Έλληνες δεν πολυ- πειράχθηκαν από την πολιτειακή αλλαγή και την ανατροπή του καθεστώτος! Τα συμφέροντα της αποικιοκρατίας, επί Μαντέλα εμφανώς είχαν υποχωρήσει, αλλά η βια στους δρόμους και τις πόλεις παρέμενε και επιδεινωνόταν. Τα χρόνια ήταν ελάχιστα ,για την πλήρη αποκατάσταση των λειτουργιών της δημοκρατίας! Παρατήρησα ότι είχε αναπτυχθεί μια “περίεργη” ομάδα ιδιωτικών φρουρών . Τους πλήρωνες περί τα 10 ραντ για να σε συνοδέψουν σε διάφορα σημεία του Γιοχάνεσμπουργκ, με τα -τότε- περίπου 9 εκατομμύρια κατοίκων .
Σε δεσπόζουσα θέση στο κέντρο της πόλης ο Πύργος των Διαμαντιών, εκεί όπου κατέληγαν από τα αδαμαντωρυχεία, με συνοδεία στρατιωτών, οι πολύτιμοι άνθρακες!
Τους εκτιμούσαν οι ειδικοί, τους φορολογούσαν οι κρατικοί υπάλληλοι και παρελάμβανε η DP, εταιρεία που μονοπωλεί το παγκόσμιο εμπόριο διαμαντιών, για λογαριασμό της νότιας Αφρικής.
Ζήτησα να μπω σε ένα πρώην γκέτο,το οποίο είχε αναπτυχθεί σε εργατικό προάστιο.
Σε ένα πεζοδρόμιο, σε καρέκλες ήταν καθισμένες περί τις δέκα γυναίκες στη σειρά. Μπροστά από την κάθε μία, υπήρχε μια λεκάνη. Γύρω τους χόρευαν και τραγουδούσαν κάποιες άλλες κοπέλες ,ενώ η μία έλουζε τα μαλλιά της προηγούμενης. Έπειτα άρχιζαν να πλέκουν πάλι η μία της άλλης τα μαλλιά, σε εκείνα τα φαντεζί κοτσιδάκια, περνώντας ανάμεσα στις τρίχες χάντρες.
Η δεύτερη της πρώτης , η τρίτη της δεύτερης και ούτω καθεξής... Της πρώτης και της τελευταίας οι χορεύτριες τους χάιδευαν τα χέρια.... Ήταν μια από τις πιο όμορφες σκηνές προετοιμασίας νύφης που έχω δει! Η πρώτη της σειράς ήταν η μητέρα του γαμπρού και η τελευταία η... νύφη.
Οι δυό καρμικές γυναίκες στη ζωή ενός νεαρού άνδρα της φυλής των Ζούλου, που πέρναγε με τους φίλους του την τελευταία ημέρα του ως ανύπαντρος, στο δάσος, σε άλλη τελετή, καπνίζοντας “grass” ένα χόρτο διαφυγής, που θα το λέγαμε ναρκωτικό στη δική μας κοινωνία, αλλά για αυτούς ήταν ένα μέρος της τελετουργίας τους.
Στην μετά Μαντέλα εποχή, πάλι η Ν. Αφρικής δεν βρήκε απόλυτα τις άκρες της... Το πραγματικό νόημα της αξίας των πολυετών αγώνων, κατάκλυσε για πολύ λίγο τον διψασμένο για ελευθερία λαό. Οι παθογένειες που άφησαν πίσω τους οι κατακτητές- έστω και περιορισμένες- δυστυχώς εξακολουθούν να υφίστανται!
Δεκαεφτά χρόνια μετά την ανάληψη της Προεδρίας από τον Νέλσον Μαντέλα, πάλι οι ίδιοι άνθρωποι που επικρατούσαν πριν από αυτόν, αναδιπλώθηκαν και πλουτίζουν και πάλι.
Με πιο ήπιο τρόπο, πιο χαμηλότονα από ότι στο παρελθόν, είναι η αλήθεια. Αλλά οι προβληματισμοί στη χώρα εξακολουθούν να υπάρχουν. Κάποιοι προβλέπουν ότι δε θα αργήσει η νέα οικονομική τάξη που εδραιώνεται, να επανέλθει στους γνώριμους σε αυτήν εκτροχιασμούς, ανεπιθύμητους για το Λαό...
Τα παραλειπόμενα από τους ΄Ελληνες επισήμους , που μας έκαναν ...τη χάρη να μας ακολουθήσουν το 1997 στη Ν. Αφρική, θα μας δοθεί άλλη ευκαιρία να τα πούμε. Μόνον ένα θα αναφέρω ακόμη: Προσφέρθηκαν τότε 200 κραταιοί Έλληνες επιχειρηματίες να προσφέρουν ΔΩΡΕΑΝ και να χρηματοδοτήσουν ως προσφορά στην πατρίδα μας, τις μελέτες των Ολυμπιακών έργων!
Ακούσατε μήπως τίποτα γι αυτό; Ένας μάλιστα εξ αυτών, Αρκάς στην καταγωγή- δύο φορές η φωτογραφία του εξώφυλλο στο Life- όχι μόνον είναι Πρόεδρος της παγκόσμιας Εταιρείας διαχείρισης εναλλακτικών μορφών ενέργειας, αλλά έχει αναλάβει και το 10ετές έργο της εκπόνησης μελέτης για ανάπτυξη βολταϊκών συστημάτων στο ... Κατάρ!
Ακούσατε μήπως τον κ. Παπακωνσταντίνου να τον συμβουλεύεται για το πρόγραμμα “Ήλιος”; Γνωρίζει ποιος είναι; Αν τον χρειαστεί πάντως, τα στοιχεία του είναι στη διάθεσή μας.
Για να επιστρέψουμε στον Νέλσον Μαντέλα και τη χώρα του! Παραμένει συναρπαστική εμπειρία, έστω και για λίγο, να ζήσεις από κοντά και να συναισθανθείς το λαό τους. Να ακούσεις τι έχουν να σου πουν αυτοί οι άνθρωποι για τη ζωή τους και τις προοπτικές τους. Σχεδόν πάντα στο τέλος οι συζητήσεις φθάνουν στον Μαντέλα... Έχει σημαδέψει απόλυτα τις ζωές τους! Για αυτούς δεν ένας υπερήλικας πρώην ηγέτης, που χθες ασθένησε πάλι και αύριο πιθανόν να φύγει πλήρης ημερών!
Είναι ο “Άνθρωπος Ιδέα”...Με πνεύμα και αξίες που ταξίδεψαν “πέρα από την Αφρική” !